Nerw strzałkowy (a dokładniej nerw strzałkowy wspólny) jest najczęściej uszkadzanym nerwem kończyny dolnej. Charakterystycznymi objawami uszkodzenia są opadająca stopa i chód ptasi. Czy lecząc uszkodzenie nerwu strzałkowego zawsze konieczna jest operacja? Jakie są sposoby, aby wspomóc regenerację porażonego nerwu? Jak wygląda rehabilitacja? Odpowiadamy w artykule.
Nerw strzałkowy wspólny
Nerw strzałkowy wspólny stanowi jedną z dwóch gałęzi końcowych nerwu kulszowego. Rozpoczyna się najczęściej w dole podkolanowym i schodzi w dół rozdzielając się na nerw strzałkowy głęboki i powierzchowny. Unerwia staw kolanowy, staw piszczelowo-strzałkowy oraz skórę na bocznej stronie łydki, aż do kostki bocznej.
Nerw strzałkowy wspólny jest odpowiedzialny za unerwienie wielu mięśni:
- wszystkie mięśnie grupy przedniej podudzia (prostowniki) oraz mięśnie grzbietowe stopy (nerw strzałkowy głęboki),
- mięsień strzałkowy długi i strzałkowy krótki (nerw strzałkowy powierzchowny).
Porażenie nerwu strzałkowego
Uszkodzenie nerwu strzałkowego następuje zazwyczaj w okolicy szyjki kości strzałkowej. W tym miejscu nerw ten przebiega najbardziej powierzchownie i tym samym jest podatny na uszkodzenia mechaniczne.
Uszkodzenie może nastąpić na skutek:
- urazu kolana,
- złamania kości strzałki,
- złamania płaskowyżu kości piszczelowej,
- zastosowania ciasnego opatrunku gipsowego na podudzie,
- nacisku na kolano podczas głębokiego snu lub śpiączki,
- zwichnięcia rzepki,
- guza kości,
- zakażeń.
Do uszkodzenia predysponowani są chorzy z takimi chorobami jak np. reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca czy alkoholizm. Dodatkowo znaczna szpotawość lub koślawość kolan również zwiększa szanse uszkodzenia nerwu.
Objawy porażenia nerwu strzałkowego
Do najczęściej występujących objawów porażenia nerwu strzałkowego zalicza się:
- Brak możliwości wykonywania zgięcia grzbietowego stopy i palców.
- Brak możliwości wykonania czynnego nawracania stopy i w związku z tym opadanie brzegu bocznego.
- Chód ptasi, który jest następstwem opadającej stopy. Polega on na wysokim unoszeniu kolan, aby uniknąć zaczepienia opadającą stopą o podłoże.
- Zaburzenia czucia powierzchownego na przednio-bocznej powierzchni podudzia, grzbiecie stopy i palcach.
Leczenie uszkodzeń nerwu strzałkowego
Leczenie uszkodzonego nerwu strzałkowego będzie zależeć od stopnia i przyczyny uszkodzenia. W niektórych przypadkach może dojść do samoistnego zregenerowania nerwu. Dzieje się tak w przypadku lekkich uszkodzeń, w których nie doszło do całkowitego przerwania ciągłości. W takich sytuacjach lekarz może monitorować postęp leczenia bez wprowadzania dodatkowych procedur medycznych.
Bardzo często pacjenci po uszkodzeniu chcą się dowiedzieć, ile potrwa regeneracja nerwu strzałkowego. Szacuje się, że nerw strzałkowy regeneruje się około 1-1,5 mm dziennie.
Poważne uszkodzenia, z całkowitym przerwaniem ciągłości, mogą wymagać zabiegu chirurgicznego. O operacji każdorazowo decyduje lekarz prowadzący, po ocenie stanu pacjenta. W przypadku operacji chirurg usuwa uszkodzony fragment i, jeśli to możliwe, łączy końce ze sobą. Gdy nie jest możliwe bezpośrednie połączenie, wykorzystuje się przeszczep. W przypadku leczenia operacyjnego rokowanie zależy od czasu – im wcześniej podjęte leczenie operacyjne, tym te rokowania są lepsze.
Rehabilitacja po uszkodzeniu nerwu strzałkowego
Ważnym elementem po uszkodzeniu nerwu jest rehabilitacja. Ma ona za zadanie wspomóc proces regeneracji nerwu, poprawić siłę mięśniową i funkcjonalność kończyny dolnej oraz przyspieszyć powrót do pełnej sprawności. W zależności od stopnia uszkodzenia, przyczyny oraz stanu pacjenta można zastosować różne zabiegi i manewry wspomagające.
Neuromobilizacja
Neuromobilizacja to odpowiednio wykonywane ruchy czynno-bierne. Można je zastosować w przypadku, gdy tkanka nerwowa ma mniejszą przesuwalność względem otaczających ją tkanek.
Fizykoterapia
Ciepło wpływa na przyspieszenie procesów regeneracyjnych, dlatego ważne jest zastosowanie zabiegów z zakresu ciepłolecznictwa. Najczęściej stosuje się naświetlanie z użyciem lampy typu Sollux. Oprócz zabiegów wskazane jest utrzymywanie wyższej temperatury w miejscu uszkodzenia, np. poprzez zakładanie ciepłej skarpety.
Dodatkowo, na przyspieszenie regeneracji ma również wpływ laseroterapia (laser biostymulacyjny lub laser wysokoenergetyczny).
Kolejnym zabiegiem z zakresu fizykoterapii jest elektrostymulacja. Zabieg ten przyspiesza regenerację uszkodzonego nerwu i pomaga zachować lub odzyskać pełną ruchomość w zakresie zgięcia grzbietowego stopy.
Kinezyterapia
Kinezyterapia obejmuje szereg różnych rodzajów ćwiczeń w zależności od stanu pacjenta. W początkowej fazie uszkodzenia nerwu strzałkowego wprowadza się ćwiczenia izometryczne, bierne i czynno-bierne, aby utrzymywać optymalny zakres ruchu, przeciwdziałać przykurczom i zanikom mięśniowym.
Następnie wykonuje się ćwiczenia czynne wolne i czynne z oporem, aby wzmacniać mięśnie i przywrócić pełną możliwą funkcjonalność.
Zaopatrzenie ortopedyczne
Najbardziej charakterystycznym objawem uszkodzenia nerwu strzałkowego jest opadająca stopa. Opadanie to związane jest z niezdolnością do uniesienia przodostopia z powodu osłabienia zginaczy grzbietowych stopy. Objaw ten może utrudniać chodzenie i zwiększać ryzyko potykania się i upadków. Warto zastosować specjalną szynę lub obuwie ortopedyczne, które będzie zapobiegać opadaniu stopy, nieprawidłowemu jej ustawieniu przez dłuższy czas oraz rozciąganiu wewnętrznych struktur, odpowiedzialnych za stabilizację kończyny podczas chodu.
W każdym przypadku ważne jest skonsultowanie się z lekarzem, który przeprowadzi diagnostykę i zaplanuje proces leczniczy. Odpowiednio dobrane zabiegi umożliwiają szybszy powrót po pełnej możliwej sprawności.
Źródło tekstu: https://www.bardomed.pl/blog/porady-eksperta/uszkodzenie-nerwu-strzalkowego-leczenie-i-rehabilitacja/